De Puzzelstuk tuin

De Puzzelstuk tuin

Met dank aan de gemeente Leiden.

Bewoners en locatie

Puzzelstuk is een woonzorgcomplex uit 2023 waar zestien autistische jongvolwassenen met een laag IQ of andere beperking wonen. Ze hebben een eigen studio, gezamenlijke woonkamers en delen een grote tuin rondom het gebouw. De groep is niet in staat zelfstandig te wonen en werken en heeft daarbij begeleiding en zorg nodig. Het doel is dat zij, ondanks hun beperkingen, deel kunnen uitmaken van onze samenleving.
Rondom het gebouw ligt een buitenruimte van ruim 1100 m2 die bestaat uit een voortuin en omsloten achtertuin.

Proces

Samen met de ouders is een lijst met wensen en randvoorwaarden gemaakt. Er werd een tuingroep opgericht die feedback gaf op het tuinontwerp. In eerste instantie is het ontwerp ingezet om fondsen en sponsoring te verwerven voor de uitvoering. Dit was succesvol, maar de ouders zelf hebben ook veel gedaan: planten in de grond gezet, de banken en pergola getimmerd.

Wensen en randvoorwaarden

Een ommetje maken, samen dingen doen… Het moet vooral een speelse, informele tuin worden, met slingerende paden, rolstoeltoegankelijk, een groen begroeid hek, aandacht voor biodiversiteit, een trampoline, kleurrijke beplanting, prikkelarm en een zo laag mogelijk onderhoudsniveau. Een tuin om te gebruiken.

Het ontwerp

De voortuin is beplant met schaduwplanten, solitaire heesters en bloeiende bomen. Een groen welkom. De achtertuin is het domein van de bewoners. Een slingerend pad van halfverharding verbindt de terrassen van de woonkamers met elkaar. Op de route kom je langs borders met groepen bloeiende planten, zitjes, een groot terras, een grasveldje, trampoline, een geurende kruidentuin, fruitbomen en moestuintafels. Er staan ook speelse elementen, zoals een ‘tuinhek voor J.’ (een bewoner in een rolstoel die dol is op deuren open en dicht doen) en een pergolagang. Het stalen hek rondom de tuin is begroeid met verschillende soorten klimplanten. Voor dit hek staan solitaire heesters losjes in de ruimte. De bomen en heesters geven de tuin structuur, hoogte en schaduw. Er zijn bloeiende meerstammige bomen geplant en laagstamfruitbomen waar de rolstoelers makkelijk bij kunnen. De borders bestaan uit grote plantvakken, met ‘stoere’ planten, makkelijk in onderhoud. Door de hele tuin zijn grote vakken met bodembedekkende planten aangelegd. De tuin is aantrekkelijk voor zowel de bewoners, als voor vogels en insecten.

Prikkelarm

Om prikkels van buiten te vermijden is het hek beplant met klimplanten, deels groenblijvend. De heesters aan beide zijden van het hek zijn bedoeld voor privacy, maar ook om de tuin op een natuurlijke manier op te nemen in de omgeving. De beplanting in de tuin is divers van kleur, maar door de grote plantvakken ontstaat een rustig beeld. Er staan geen objecten die geluid maken, zoals een fontein. Ook planten die teveel ‘wuiven’ zijn vermeden. Bewoners kunnen zich solitair terugtrekken in de tuin of juist de ander opzoeken.

Samen

Het zou prachtig zijn als de bewoners de tuin als verlengstuk van hun studio zien, een vrije plek waar ze zich terug kunnen trekken, maar ook de ontmoeting kunnen zoeken en samen gaan picknicken, tuinieren, appels plukken of gewoon lekker hangen.